Steeds vaker krijg ik de vraag: "Anne, hoe kan ik als verpleegkundige concreet aan de slag met duurzamer werken, bijvoorbeeld op de verpleegafdeling?" 

In plaats van direct te verwijzen naar het e-book dat ik met Marlies Pepers heb geschreven, vol inspiratie en concrete tips over de invloed van verpleegkundigen op planetaire gezondheid, of naar het boek Verpleegkundig Leiderschap Werkt! dat ik samen met Johanna Oosterbaan schreef, realiseer ik me dat het échte struikelblok vaak voorafgaand aan de actie ligt.

Het gaat om de mentale stappen die je zet voordat je daadwerkelijk in beweging komt.

Hoewel inspiratie overal te vinden is—of het nu uit boeken, vakliteratuur, het internet of zelfs AI komt—blijft de vraag voor veel verpleegkundigen: Hoe zet je die allereerste stap?

Met alle kennis en ideeën om ons heen, zowel binnen onszelf als in onze teams, ligt de echte uitdaging vaak in: waar begin je en hoe maak je ruimte voor verandering?

STAP 1 (H)erken en verwonder             

Voordat je actie onderneemt om duurzamer te werken, is het belangrijk om eerst even te vertragen en je omgeving goed te observeren. Om je te verwonderen. Dit geeft je de kans om te ontdekken wat er al speelt binnen de organisatie: wat is de visie op duurzaamheid? Is de Green Deal Zorg 3.0 ondertekend? Zijn er Green teams of duurzaamheidscoördinatoren actief? Je zult merken dat je niet de enige bent die dit thema aandacht wil geven en die verbinding met anderen om je heen geeft energie.

Nog belangrijker is het om je eigen team even te ‘voelen’. Hoe werken je collega’s, wordt er tijdens de lunch of koffiepauzes gesproken over duurzamere keuzes? Daarnaast kun je zien hoe je collega’s te werk gaan, wat je frustreert en graag anders zou willen zien, maar ook wat al goed gaat en versterkt kan worden.

STAP 2 Maak een levendig mentaal plaatje van jouw wens

De tweede stap naar duurzamer werken is het creëren van een levendig mentaal beeld van je wens. Visualisatie is een krachtig hulpmiddel omdat het je hersenen, hoofd en hart samenbrengt tot een helder beeld van je doel. Je activeert niet alleen de hersengebieden voor denken en plannen, maar ook je emotionele centra, waardoor je verbonden raakt met je diepste drijfveren.

Zo ontstaat een mentaal plaatje: dit is waar ik naartoe wil met mijn duurzame handelen. Dit beeld geeft richting, helpt je valkuilen te herkennen, en versterkt je in het proces. Hoe duidelijker je doel, hoe makkelijker je de eerste stappen zet en hoe groter de kans dat je collega’s geïnspireerd raken door jouw visie. Visualisatie maakt verandering helder en tastbaar, en motiveert je om vol vertrouwen te handelen.

Tip: Teken je mentale plaatje eens, of maak een moodboard met afbeeldingen die je doel visualiseren. Dit helpt je om je visie nóg tastbaarder te maken en versterkt je motivatie om je duurzame plannen werkelijkheid te laten worden.

STAP 3   Verzamel, zo nodig, moed

De sleutel is om de stappen die je zet zo klein te maken dat ze voor jou haalbaar zijn. Maar wanneer je de moed nodig hebt om je uit te spreken over dit thema of een grotere beweging in gang wilt zetten, vraagt dat vaak om extra durf. Moed om oude patronen te doorbreken, nieuwe gewoonten aan te nemen en om anderen te inspireren en mee te nemen in die verandering—zelfs wanneer het pad dat je volgt nog onzeker is. Maar hoe verzamel je die moed?

Moed ontstaat niet in één keer, het groeit door kleine stappen te zetten. Begin met iets kleins, iets waar je invloed op hebt. Door die eerste actie, hoe bescheiden ook, kom je in beweging en ontstaat er energie.

Moed wordt ook gevoed door verbinding—door samen te werken met anderen, steun te zoeken en elkaar aan te moedigen. Wanneer je ziet dat anderen achter je staan en jouw inzet waarderen, groeit je zelfvertrouwen. Het is oké om twijfels te hebben, maar moed betekent dat je toch doorzet, ondanks die onzekerheden. Stap voor stap, geïnspireerd door je visie en ondersteund door je omgeving, ontwikkel je de kracht om niet alleen jezelf, maar ook anderen in beweging te brengen.

STAP 4 Beschrijf jouw eigen stap

Soms kan het al een belangrijke stap zijn om een onderwerp bespreekbaar te maken tijdens een vergadering. Zorg dat je goed voorbereid bent en stel jezelf vragen als: Met welk doel wil ik dit agenderen? Wat hoop ik te bereiken?

Begin klein

Bijvoorbeeld door dagelijks de medicijnvoorraad te controleren om verspilling te voorkomen, lampen en computers uit te schakelen als ze niet meer gebruikt worden, of door bewust na te denken bij het gebruik van celstofmatjes of handschoenen: Heb ik dit nu echt nodig, of is het vooral een gemakskeuze?

Door deze kleine acties consequent uit te voeren, merk je dat ze steeds meer vanzelfsprekend worden en onderdeel worden van je dagelijkse routine. Het vergt doorzettingsvermogen en moed om trouw te blijven aan je keuzes, vooral in een drukke zorgomgeving waar routines snel worden gevolgd. Maar blijf realistisch, en maak gebruik van de steun van je collega’s om gemotiveerd te blijven. Iedere stap, hoe klein ook, brengt je dichter bij een duurzame zorgomgeving.

STAP 5 Gebruik het Actiewiel om in beweging te blijven

Zodra je jouw eigen kleine, haalbare stap hebt geformuleerd—altijd in positieve bewoordingen—is het belangrijk om in actie te komen én te blijven. Eigenlijk continu te blijven reflecteren ook. Want soms is je doel toch nog te groot geweest of paste het niet bij jou of je situatie op dat moment. Het Actiewiel kan hierbij helpen. 

Dit eenvoudige hulpmiddel bestaat uit vier vragen die je ondersteunen om je keuzes helder te blijven maken, het steeds aan te passen en daardoor in beweging te blijven.

Beantwoord deze vragen eens voor jezelf. Zo kun je jouw stap vormgeven en in beweging komen en blijven. Het Actiewiel helpt je om niet te blijven piekeren, maar concreet en doelgericht aan de slag te gaan.